Szkoła Podstawowa nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej w Dębnie przystąpiła do ogłoszonej przez Ministerstwo Edukacji i Nauki ogólnopolskiej akcji "Szkoła Pamięta". Nawiązywała ona do polskiej tradycji świąt zadusznych i odbywała się w okresie, w którym wspominaliśmy zarówno naszych bliskich zmarłych, jak i tych, którzy zapisali się w historii ogólnonarodowej i lokalnej. Jej celem było zwrócenie uwagi młodych ludzi na potrzebę pielęgnowania pamięci o bohaterach naszej wolności, szczególnie tych, którzy są związani z historią naszego regionu oraz upamiętnianie ważnych rocznic i wydarzeń. Placówki oświatowe mogły realizować różne działania w tym zakresie.
W Jedynce postawiliśmy na przybliżenie naszym uczniom miejscowej, lokalnej historii. Postanowiliśmy odwiedzić w naszym mieście miejsca poświęcone utrwalaniu pamięci narodowej: Skwer Bohaterów bitwy pod Arnhem, Promenadę Pamięci, Grób Nieznanego Żołnierza na cmentarzu komunalnym przy ulicy Kościuszki i Izbę Pamięci Narodowej, mieszczącą się w budynku Szkoły Podstawowej nr 2.
Nam, dorosłym mieszkańcom, wydaje się, że miejsca te oraz ich symbolika są znane dzieciom i młodzieży. Ale okazuje się, że tak nie jest. Dlatego nauczyciele podczas tych swoistych spacerów historycznych ze swymi uczniami opowiadali historię tych miejsc i osób. Promenada Pamięci to trakt spacerowy, przy którym posadowiono Kamienie Pamięci, upamiętniające ważne wydarzenia z historii naszego narodu. Sześć z nich wraz z posadzonymi przy nich dębami, poświęcono ofiarom zbrodni katyńskiej: mjr Stefanowi Korczowi, ppor. Antoniemu Mołodeckiemu oraz funkcjonariuszom Policji Państwowej: st. posterunkowemu Janowi Łowczykowskiemu i posterunkowym Stanisławowi Figanowi i Andrzejowi Filutowskiemu (członkowie ich rodzin zamieszkują w naszej gminie) oraz ppłk Henrykowi Ciszkiewiczowi. Uczniowie z różnych klas dowiedzieli się, że to upamiętnienie jest efektem prowadzonej od 2008 r. ogólnopolskiej akcji pod nazwą "Katyń… ocalić od zapomnienia", której patronował śp. Prezydent RP Lech Kaczyński. Dowiedzieli się też, czym była zbrodnia katyńska. Kolejny pojedynczy kamień upamiętnia 96 ofiar tragicznej katastrofy samolotowej pod Smoleńskiem. Jest on ściśle powiązany z sześcioma poprzednimi, gdyż delegacja państwowa z Prezydentem RP na czele udawała się 10 kwietnia 2010 r. do Katynia na obchody 70. rocznicy zbrodni dokonanej przez NKWD. Specjalny kamień poświęcony jest też ponad stu tysiącom Polaków, ofiarom zbrodni wołyńskiej. Choć to trudny temat do przekazania uczniom, wśród których są też przybysze z Ukrainy, to nie można go unikać i należy mówić całą prawdę o tych okropnie tragicznych czasach, akcentując, że chodzi nam nie o zemstę, lecz o trwałą pamięć o ofiarach. Ostatni kamień upamiętnia wszystkich polskich bohaterów II wojny światowej.
Uczniowie dowiedzieli się też, z jakich względów skwer przy bibliotece poświęcono bohaterom operacji Market Garden w Holandii. Dużą atrakcją dla młodzieży były też wizyty w Izbie Pamięci Narodowej, która po wielu różnych perypetiach została w 1998 roku umiejscowiona w wyremontowanym pomieszczeniu piwnicznym w budynku Szkoły Podstawowej nr 2, której byłem wówczas dyrektorem. Od przeszło dwudziestu lat jestem jej opiekunem i dlatego mogę opowiadać uczniom wiele historii z nią związanych oraz przybliżać postaci nieżyjących już kombatantów i Sybiraków, których pamiątki z lat wojennych są w niej zgromadzone i eksponowane. Zawsze mówię młodzieży, że choć osób tych nie ma już wśród nas, to kiedy o nich opowiadamy, oglądamy ich fotografie i różne przedmioty z nimi związane, to oni żyją, są jakby nadal obecni. Dlatego tak ważne jest odwiedzanie takich miejsc, aby pamięć o naszych przodkach pielęgnować szczególnie wśród młodego pokolenia Polaków.
Oczywiście działania nasze będą kontynuowane. W najbliższym czasie planujemy spotkania z miejscowym regionalistą, które odbędą się podczas lekcji historii w klasach ósmych. Młodzież pozna wojenne i powojenne losy jednego z najbardziej zasłużonych mieszkańców naszej lokalnej społeczności, opowiedziane przez jego syna. Ponadto będziemy też gościć na "żywych lekcjach historii" przedstawicieli dębnowskich Sybiraków.